İran'ın Orta Asya Politikası: 1991-2016

  • Basım Yılı:
  • Baskı Sayısı:

1648 Vestfalya Antlaşmaları ile ilk nüveleri şekillenen ulus devlet sistemi zaman içinde Sanayi Devrimi ve Fransız İhtilali ile olgunlaşmış ve kapitalist ekonomi sistemi ile bütünleşmiştir. Ulus devlet sisteminin 350 yıllık tarih serüveninde pek çok dönüm noktası ve dönüştürücü olaylar bulunmaktadır. Bunlarla ilgili olarak yakın tarihe odaklandığımızda 20. yüzyıl içinde ulus devlet sistemine dayalı küresel siyasette iki büyük dünya savaşı, 1960’lardan itibaren hız kazanan üçüncü dünya ülkelerinin bağımsızlaşma süreci ve 1990’ların başında Sovyetler Birliği’nin dağılması en belirleyici olayların başında gelmektedir. İçinde bulunduğumuz çağda ulus devlet ile ilgili en önemli gelişme egemenlik kavramının dönüşümüdür.

1648 Vestfalya Antlaşmaları ile ilk nüveleri şekillenen ulus devlet sistemi zaman içinde Sanayi Devrimi ve Fransız İhtilali ile olgunlaşmış ve kapitalist ekonomi sistemi ile bütünleşmiştir. Ulus devlet sisteminin 350 yıllık tarih serüveninde pek çok dönüm noktası ve dönüştürücü olaylar bulunmaktadır. Bunlarla ilgili olarak yakın tarihe odaklandığımızda 20. yüzyıl içinde ulus devlet sistemine dayalı küresel siyasette iki büyük dünya savaşı, 1960’lardan itibaren hız kazanan üçüncü dünya ülkelerinin bağımsızlaşma süreci ve 1990’ların başında Sovyetler Birliği’nin dağılması en belirleyici olayların başında gelmektedir. İçinde bulunduğumuz çağda ulus devlet ile ilgili en önemli gelişme egemenlik kavramının dönüşümüdür. Ulus devlet günümüzde küresel ekonomik sisteme adapte olma sancıları yaşamaktadır. Tüm bu söylenenlerin ışığında İran dış politikasını Orta Asya özelinde ele almak daha anlamlı olacaktır. Bu çalışmada Orta Asya’nın İran dış politikasındaki yeri ele alınmaktadır. Hem bağımsızlık sürecinde 25. yılına giren Orta Asya ülkeleri değişim geçirmektedir hem de İran dış politikası dinamik biçimde yeniden gözden geçirilmektedir; dolayısı ile bu incelemede İran ve Orta Asya’da yaşanan siyasi değişimler ve süreklilikler ele alınmaktadır.